KYC फसवणूक: ती काय आहे, ती कशी होते आणि ती टाळण्यासाठी टिप्स

KYC फसवणूक म्हणजे काय? ती कशी होते? आणि ती टाळण्यासाठी तुम्ही काय करू शकता? आजच्या डिजिटल युगात, हे प्रश्न अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. बँकिंग आणि वित्तीय व्यवहारांमध्ये KYC प्रक्रिया आवश्यक असली तरी, फसवणूकखोर या प्रक्रियेचा गैरफायदा घेऊन ग्राहकांची फसवणूक करण्याचा प्रयत्न करतात. चला तर मग, KYC फसवणुकीबद्दल अधिक जाणून घेऊया आणि आपण स्वतःला कसे सुरक्षित ठेवू शकतो ते पाहूया.

KYC म्हणजे काय?

KYC म्हणजे “Know Your Customer” – ग्राहकाला ओळखा. ही एक प्रमाणित प्रक्रिया आहे जी बँका आणि इतर वित्तीय संस्था त्यांच्या ग्राहकांची ओळख पटवण्यासाठी वापरतात. KYC प्रक्रियेमध्ये ग्राहकाचे नाव, पत्ता, जन्मतारीख, पॅन कार्ड, आधार कार्ड इत्यादी वैयक्तिक माहिती गोळा केली जाते. ही माहिती ग्राहकाची ओळख सिद्ध करण्यासाठी आणि संभाव्य धोके टाळण्यासाठी वापरली जाते.

KYC फसवणूक म्हणजे काय?

KYC फसवणूक ही एक प्रकारची ऑनलाइन फसवणूक आहे जी KYC प्रक्रियेतील त्रुटींचा फायदा घेते. फसवणूकखोर ग्राहकांना फोन, ईमेल किंवा SMS द्वारे संपर्क साधतात आणि त्यांना त्यांची वैयक्तिक माहिती सामायिक करण्यास सांगतात. ते बँक किंवा वित्तीय संस्थेचे प्रतिनिधी असल्याचे सांगून ग्राहकांना फसवतात.

फसवणूकखोर सामान्यतः ग्राहकांना धमकावतात की जर त्यांनी त्यांची KYC माहिती अपडेट केली नाही तर त्यांचे खाते बंद केले जाईल. ते ग्राहकांना त्यांचे खाते तपशील, पासवर्ड, OTP, कार्ड माहिती इत्यादी सामायिक करण्यास सांगतात. एकदा का ही माहिती मिळाली की, फसवणूकखोर ग्राहकांच्या खात्यातून पैसे काढतात.

KYC फसवणुकीचे प्रकार

KYC फसवणुकीचे काही सामान्य प्रकार पुढीलप्रमाणे आहेत:

1. बनावट KYC अपडेट

फसवणूकखोर बँक अधिकारी किंवा ग्राहक सेवा अधिकाऱ्याच्या भूमिकेत ग्राहकाला फोन करतात आणि त्यांना KYC डेटाबेस अपडेट करण्यासाठी वैयक्तिक खाते तपशील सामायिक करण्यास सांगतात. ते लोकांना भेटवस्तू किंवा सवलतींचे आमिष दाखवून किंवा तपशील सामायिक न केल्यास खाते बंद केले जाईल अशी धमकी देऊन फसवू शकतात.

2. फिशिंग

फसवणूकखोर ग्राहकांना ईमेल किंवा SMS द्वारे संशयास्पद लिंक पाठवतात आणि त्यांना KYC अपडेट करण्यासाठी वैयक्तिक माहिती भरण्यास सांगतात. ही लिंक्स सामान्यतः दुर्भावनापूर्ण वेबसाइट्सवर नेतात जिथे फसवणूकखोर ग्राहकांची माहिती चोरू शकतात.

3. व्हिशिंग

फसवणूकखोर ग्राहकाला फोन करतात आणि त्यांना दुर्भावनापूर्ण अॅप इंस्टॉल करण्यास सांगतात ज्याद्वारे ते ग्राहकाची फसवणूक करू शकतात. याला व्हिशिंग म्हणतात.

4. स्मिशिंग

KYC फसवणूक उलट्या पद्धतीनेही होऊ शकते. प्रथम, ग्राहकाला KYC तपशील अपडेट करण्यासाठी SMS द्वारे संशयास्पद लिंक मिळते आणि नंतर त्यांना एका क्रमांकावर कॉल करण्यास सांगितले जाते. याला स्मिशिंग म्हणतात.

5. रिमोट अॅक्सेस

आणखी एक वाढती फसवणूक म्हणजे KYC अपडेटच्या बहाण्याने इंस्टॉल केलेल्या अॅपद्वारे फसवणूकखोरांना व्यक्तीच्या डेस्कटॉप किंवा स्मार्टफोनवर दूरस्थ प्रवेश मिळतो. त्यानंतर, फसवणूकखोर ग्राहकाला डिव्हाइसवर पडताळणी करण्यास सांगू शकतात, ज्यामुळे बँक तपशीलांचा लीक होतो.

KYC फसवणूक टाळण्यासाठी टिप्स

KYC फसवणूक टाळण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे सतर्कता. तुम्ही KYC फसवणूक कशी टाळू शकता ते पाहूया:

1. लिंकवर क्लिक करण्यापूर्वी विचार करा

धमकावणारा, खूप चांगला वाटणारा किंवा संशयास्पद SMS, ईमेल किंवा सोशल मीडिया संदेश जो तुम्हाला KYC अपडेट करण्यासाठी लिंकवर क्लिक करण्यास सांगतो त्याकडे सावधगिरीने लक्ष द्या. जोपर्यंत तुम्हाला प्रेषकाची ओळख पूर्णपणे खात्री नाही तोपर्यंत त्यावर क्लिक करू नका.

2. अपरिचित स्रोतांसोबत वैयक्तिक माहिती कधीही सामायिक करू नका

लक्षात ठेवा, तुम्ही कॉल किंवा अन्यत्र कोणालाही – तुमच्या बँकेलाही – बँक खाते तपशील, लॉगिन पडताळणी, पासवर्ड, कार्ड माहिती इत्यादी वैयक्तिक माहिती सामायिक करण्याची अपेक्षा केली जात नाही!

3. अनावश्यक KYC अपडेट मागण्यांकडे दुर्लक्ष करा

बँक तुम्हाला KYC अपडेट करण्यासाठी SMS लिंक सामायिक करणार नाही. बँका आणि वित्तीय संस्थाही तुम्हाला त्याच कारणासाठी कोणतेही तृतीय पक्ष अॅप्स इंस्टॉल करण्यास सांगत नाहीत.

KYC फसवणुकीच्या बाबतीत काय करावे?

अनेक प्रमुख बँका आणि वित्तीय संस्थांना त्यांच्या नावाने KYC फसवणुकीचा सामना करावा लागला आहे. लक्षात ठेवा, बजाज तुम्हाला कधीही SMS लिंकद्वारे किंवा त्यांच्या प्रतिनिधींद्वारे KYC अपडेट करण्यास सांगणार नाही. बजाजच्या नावाने तुम्ही KYC फसवणुकीला बळी पडल्यास, त्वरित cybercrime.gov.in पोर्टलवर तसेच https://www.bajajfinserv.in/reach-us येथे तक्रार नोंदवा.

निष्कर्ष

KYC फसवणूक हा वाढता धोका आहे ज्याकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. फसवणूकखोर नवीन आणि अधिक प्रगत तंत्रे वापरून ग्राहकांची फसवणूक करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. तुमची वैयक्तिक माहिती सुरक्षित ठेवणे आणि संशयास्पद क्रियाकलापांबद्दल सतर्क राहणे महत्त्वाचे आहे. जर तुम्हाला KYC अपडेट किंवा इतर वैयक्तिक माहितीसाठी संपर्क साधला गेला तर प्रतिसाद देण्यापूर्वी नेहमी प्रामाणिकता तपासा. संशयास्पद क्रियाकलापांची तत्काळ तक्रार करणे देखील चांगले.

तुमची वैयक्तिक माहिती सुरक्षित ठेवण्यासाठी आणि KYC फसवणुकीपासून स्वतःचे रक्षण करण्यासाठी या टिप्स लक्षात ठेवा. सावध आणि सतर्क राहा!