|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
नरक चतुर्दशी, ज्याला “काली चतुर्दशी”, “रूप चतुर्दशी” किंवा “छोटी दिवाळी” असेही म्हणतात, हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा सण आहे. हा सण कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी तिथीला साजरा केला जातो, जो सामान्यतः दिवाळीच्या एक दिवस आधी येतो.
👉 2025 मध्ये, नरक चतुर्दशी 8 नोव्हेंबर रोजी साजरी होईल.
नरक चतुर्दशीचा इतिहास आणि पौराणिक कथा
नरक चतुर्दशी हा सण भगवान श्रीकृष्ण यांच्या नरकासुर राक्षसावर मिळवलेल्या विजयाशी जोडला गेला आहे.
पौराणिक कथेनुसार –
- नरकासुर हा एक क्रूर राक्षस होता, ज्याने 16,000 स्त्रियांना बंदी बनवले होते आणि देवांनाही त्रास दिला होता.
- भगवान श्रीकृष्ण यांनी, सत्यभामेच्या सहाय्याने, कार्तिक कृष्ण चतुर्दशीच्या दिवशी नरकासुराचा वध केला आणि सर्व स्त्रियांना मुक्त केले.
हा दिवस नरक चतुर्दशी म्हणून साजरा केला जातो. या दिवसाला यम चतुर्दशी असेही म्हणतात, कारण मान्यतेनुसार या दिवशी सूर्यास्तापूर्वी स्नान व दीपदान केल्यास यमलोकातील नरकापासून मुक्ती मिळते.
नरक चतुर्दशीचे महत्त्व
- अंधारावर प्रकाशाचा आणि वाईटावर चांगल्याचा विजय
- आत्मशुद्धी आणि नकारात्मक ऊर्जेपासून मुक्ती
- दिवाळीच्या मुख्य उत्सवाची तयारी
या दिवशी केलेले स्नान, पूजा आणि दीपदान यामुळे मन, शरीर आणि आत्मा शुद्ध होतो, अशी श्रद्धा आहे.
नरक चतुर्दशी कशी साजरी केली जाते?
१. अभ्यंगस्नान
सकाळी सूर्योदयापूर्वी उटणे (हळद, चंदन, बेसन इ.) व तेल लावून अभ्यंगस्नान केले जाते.
यामुळे शरीर आणि मन शुद्ध होते, अशी मान्यता आहे.
२. दीपदान
संध्याकाळी घरात व बाहेर तेलाचे दिवे लावले जातात.
यामुळे नकारात्मक ऊर्जा दूर होते आणि घरात सकारात्मकता निर्माण होते.
३. पूजा आणि प्रार्थना
भगवान श्रीकृष्ण, माता काली किंवा हनुमानजी यांची पूजा केली जाते.
काही ठिकाणी यमराजाची पूजा करून दीपदान केले जाते, ज्याला “यम दीपम” म्हणतात.
४. फराळ आणि मिठाई
चकली, लाडू, करंजी, शंकरपाळी यासारखे पदार्थ बनवले जातात व कुटुंब-मित्रांमध्ये वाटले जातात.
५. रूप चतुर्दशी
या दिवशी स्त्रिया उटणे लावून स्नान करतात, नवीन वस्त्रे परिधान करतात.
यामुळे सौंदर्य व आरोग्य वाढते, अशी मान्यता आहे.
नरक चतुर्दशीशी संबंधित मान्यता
- सूर्योदयापूर्वी स्नान न केल्यास नरकात जावे लागते, अशी श्रद्धा आहे.
- संध्याकाळी घराबाहेर दीप लावल्यास यमदूत घरात प्रवेश करत नाहीत.
- या दिवशी केलेले दानधर्म पापांचा नाश करून पुण्य मिळवून देतो.
नरक चतुर्दशी आणि पर्यावरण
आजच्या काळात पर्यावरणपूरक पद्धतीने सण साजरा करणे महत्त्वाचे आहे.
- फटाक्यांचा वापर टाळणे
- मातीचे दिवे वापरणे
- प्लास्टिकचा वापर कमी करणे
यामुळे आपण प्रदूषणविरहित आणि आरोग्यदायी दिवाळी साजरी करू शकतो.
निष्कर्ष
नरक चतुर्दशी हा सण केवळ धार्मिक महत्त्वाचा नसून, तो स्वच्छता, शुद्धी आणि सकारात्मकतेचे प्रतीक आहे. श्रीकृष्णाच्या नरकासुरावरील विजयापासून प्रेरणा घेऊन आपण आपल्या जीवनातील नकारात्मकता व वाईट सवयींवर विजय मिळवू शकतो. हा सण कुटुंबासोबत आनंदाने आणि उत्साहाने साजरा करा व दिवाळीच्या मुख्य उत्सवाची तयारी करा.
🎉 नरक चतुर्दशीच्या हार्दिक शुभेच्छा!
आपले घर आनंद, समृद्धी आणि प्रकाशाने उजळून निघो! ✨
