|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
कबड्डी हा भारतातील सर्वात लोकप्रिय आणि पारंपरिक खेळांपैकी एक आहे. हा खेळ शारीरिक तंदुरुस्ती, मानसिक चपळाई आणि संघभावनेला प्रोत्साहन देतो. या लेखात आपण कबड्डीचा इतिहास, नियम, प्रकार आणि त्याचे महत्त्व याबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.
कबड्डी म्हणजे काय?
कबड्डी हा एक संपर्क खेळ आहे, जो दोन संघांमध्ये खेळला जातो. प्रत्येक संघात सात खेळाडू असतात. खेळाचा मुख्य उद्देश म्हणजे एक खेळाडू (रायडर) प्रतिस्पर्धी संघाच्या क्षेत्रात जाऊन त्यांच्या खेळाडूंना स्पर्श करणे आणि परत आपल्या क्षेत्रात सुरक्षित येणे, याला “रेड” म्हणतात.
यासाठी खेळाडूला एका श्वासात “कबड्डी-कबड्डी” म्हणत राहावे लागते. दुसरा संघ रायडरला अडवण्याचा प्रयत्न करतो. हा खेळ वेग, शक्ती आणि रणनीती यांचा संगम आहे.
कबड्डीचा इतिहास
- कबड्डीचा उगम प्राचीन भारतात झाला असून, त्याचे मूळ अंदाजे 5,000 वर्षांपूर्वीचे आहे.
- महाभारतातही कबड्डीच्या प्रारंभिक स्वरूपाचा उल्लेख आढळतो.
- ग्रामीण भागात विशेषतः पंजाब, तमिळनाडू, आंध्र प्रदेश आणि महाराष्ट्रात हा खेळ लोकप्रिय होता.
- 1936 मध्ये बर्लिन ऑलिम्पिकमध्ये कबड्डीचा प्रात्यक्षिक खेळ म्हणून समावेश झाला.
- 1990 मध्ये बीजिंग आशियाई खेळांमध्ये कबड्डीला अधिकृत खेळ म्हणून मान्यता मिळाली.
कबड्डीचे नियम
- संघ आणि खेळपट्टी
- प्रत्येक संघात 7 खेळाडू असतात.
- खेळपट्टीचे माप:
- पुरुषांसाठी: 13 x 10 मीटर
- महिलांसाठी: 12 x 8 मीटर
- खेळाचा कालावधी
- पुरुषांचा सामना: 40 मिनिटे (2 हाफ – प्रत्येकी 20 मिनिटे)
- महिलांचा सामना: 30 मिनिटे
- रेड
- रायडरला 30 सेकंदात प्रतिस्पर्धी खेळाडूंना स्पर्श करून परत यावे लागते.
- यावेळी त्याला सतत “कबड्डी” म्हणत राहावे लागते.
- गुण
- रायडरने स्पर्श केलेल्या प्रत्येक खेळाडूसाठी 1 गुण मिळतो.
- जर रायडरला अडवले गेले, तर बचाव पक्षाला 1 गुण मिळतो.
- लोना
- जर संपूर्ण प्रतिस्पर्धी संघ बाद झाला, तर अतिरिक्त 2 गुण मिळतात.
- बोनस लाइन
- रायडर बोनस लाइन ओलांडून परत आला, तर अतिरिक्त गुण मिळतो.
कबड्डीचे प्रकार
- अमर स्टाइल – बाद झालेला खेळाडू पुन्हा खेळात येऊ शकतो (भारतामध्ये लोकप्रिय).
- सुरजेवाला स्टाइल – बाद झालेला खेळाडू परत येऊ शकत नाही.
- जेमिनी स्टाइल – विशेषतः दक्षिण भारतात खेळला जातो.
- प्रो-कबड्डी – आधुनिक व्यावसायिक प्रकार (2014 पासून सुरू).
प्रो-कबड्डी लीग (PKL)
2014 मध्ये सुरू झालेल्या प्रो-कबड्डी लीगने कबड्डीला नवीन उंचीवर नेले.
- यात भारतातील विविध शहरांचे संघ भाग घेतात – जसे की पटना पायरेट्स, बेंगलुरू बुल्स, यु मुम्बा इ.
- या लीगमुळे कबड्डीला व्यावसायिक आणि आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली.
- खेळाडूंना आर्थिक स्थैर्य आणि प्रसिद्धी मिळाली.
कबड्डीचे फायदे
- शारीरिक तंदुरुस्ती – धावणे, लवचिकता आणि ताकद वाढते.
- मानसिक चपळाई – रणनीती आणि जलद निर्णय घेण्याची क्षमता सुधारते.
- संघभावना – सहकार्य आणि विश्वास वाढतो.
- सांस्कृतिक महत्त्व – भारताच्या ग्रामीण आणि सांस्कृतिक वारशाचा भाग.
भारतातील कबड्डीचे स्थान
भारत हा कबड्डीचा गड मानला जातो.
- आशियाई खेळ, दक्षिण आशियाई खेळ आणि जागतिक कबड्डी स्पर्धांमध्ये भारताने सातत्याने सुवर्णपदके जिंकली आहेत.
- प्रसिद्ध खेळाडू – अजय ठाकूर, पवन सहरावत, अनुपकुमार यांनी कबड्डीला नवीन ओळख दिली आहे.
कबड्डी आणि आंतरराष्ट्रीय स्तर
- बांगलादेश, इराण, दक्षिण कोरिया, थायलंड येथेही कबड्डी लोकप्रिय होत आहे.
- आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघ (IKF) कबड्डीचा जागतिक प्रचार करत आहे.
- ऑलिम्पिकमध्ये कबड्डीचा समावेश व्हावा यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत.
निष्कर्ष
कबड्डी हा केवळ खेळ नाही, तर भारताच्या सांस्कृतिक आणि क्रीडा वारशाचा महत्त्वाचा भाग आहे. प्रो-कबड्डी लीगमुळे तरुणांमध्ये या खेळाबद्दल उत्साह वाढला आहे. साधे नियम, रोमांचक खेळ आणि शारीरिक-मानसिक फायद्यांमुळे कबड्डी प्रत्येक वयोगटात लोकप्रिय आहे.
👉 जर तुम्ही कबड्डी खेळण्याचा विचार करत असाल, तर हा खेळ तुम्हाला तंदुरुस्त आणि उत्साही ठेवेल यात शंका नाही!
