|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
बॅडमिंटन हा एक लोकप्रिय रॅकेट स्पोर्ट आहे जो दोन किंवा चार खेळाडूंसह खेळला जातो. हा खेळ वेगवान, चपळ आणि रणनीतीपूर्ण असतो, ज्यामुळे तो जगभरातील लोकांना आकर्षित करतो. भारतात बॅडमिंटनला खूप महत्त्व आहे, विशेषतः प्रोफेशनल खेळाडूंसारख्या पी.व्ही. सिंधू आणि सायना नेहवाल यांच्या यशामुळे. या लेखात बॅडमिंटनच्या मूलभूत गोष्टी, इतिहास, नियम, उपकरणे आणि खेळण्याच्या शैलीबद्दल माहिती दिली आहे. हा खेळ आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे आणि घरी किंवा क्लबमध्ये सहज खेळता येतो.
बॅडमिंटनचा इतिहास
बॅडमिंटनचा उगम १९व्या शतकातील इंग्लंडमध्ये झाला. १८७३ मध्ये बॅडमिंटन हाऊस (ग्लोस्टरशायर) येथे ब्रिटिश अधिकाऱ्यांनी हा खेळ विकसित केला. त्याच्या आधीच्या स्वरूपाला ‘पोना’ किंवा ‘बॅटमिंटन’ म्हटले जायचे. १८९० मध्ये बॅडमिंटन असोसिएशन ऑफ इंग्लंड स्थापन झाली, जी आता बॅडमिंटन वर्ल्ड फेडरेशन (BWF) चे पूर्ववट आहे.
भारतात बॅडमिंटन १९२० च्या दशकात सुरू झाला. १९३४ मध्ये भारतीय बॅडमिंटन फेडरेशन (आता बॅडमिंटन अॅसोसिएशन ऑफ इंडिया – BAI) स्थापन झाली. ओलिंपिकमध्ये बॅडमिंटन १९९२ पासून समाविष्ट आहे, आणि भारताने अनेक पदके जिंकली आहेत.
बॅडमिंटनचे उपकरणे
बॅडमिंटन खेळण्यासाठी सोपी उपकरणे लागतात:
- रॅकेट: हलके (७०-९५ ग्रॅम) असते, स्ट्रिंग टेन्शन २०-३० lbs. कार्बन फायबर किंवा ग्रॅफाइटपासून बनलेले चांगले.
- शटलकॉक: पिसारा (फेदर्स) किंवा प्लास्टिकचा असतो. प्रोफेशनल मॅचेसमध्ये फेदर्सचा वापर होतो.
- कोर्ट: १३.४० मीटर लांब आणि ६.१० मीटर रुंद (सिंगल्ससाठी), ६.१ मीटर रुंद (डबल्ससाठी). नेट उंची १.५५ मीटर.
- शूज आणि कपडे: ग्रीप वॉली शूज आणि आरामदायक ट्रॅकसूट.
हे उपकरणे स्थानिक स्पोर्ट्स शॉपमध्ये मिळतात, आणि सुरुवातीला बेसिक सेटपासून सुरू करा.
बॅडमिंटनचे मूलभूत नियम
बॅडमिंटनचे नियम BWF द्वारे नियंत्रित केले जातात. मुख्य नियम असे:
- स्कोअरिंग: प्रत्येक गेम २१ गुणांचा. २१ गुण मिळवणारा जिंकतो. जर २०-२० झाले तर २ गुणांनी आघाडी घ्यावी लागते (२२ पर्यंत). २९-२९ असल्यास ३० गुण मिळवणारा जिंकतो. मॅच तीन गेमपर्यंत (बेस्ट ऑफ थ्री).
- सर्व्हिस: खालील रेषेपासून सर्व्हिस करावी. डबल्समध्ये बाजू बदलत राहावी. शटलकॉक नेट ओलांडून विरोधकाच्या बाजूला पडावे.
- फॉल्ट्स: शटलकॉक नेटला लागणे, कोर्टबाहेर जाणे, डबल हिट किंवा बॉडी टच करणे फॉल्ट आहे. फॉल्टवर विरोधकाला गुण मिळतो.
- सिंगल्स आणि डबल्स: सिंगल्समध्ये एक-एक खेळाडू, डबल्समध्ये दोन-दोन. मिश्र डबल्समध्ये पुरुष-स्त्री जोडी.
खेळ सुरू होण्यापूर्वी रॅली (राऊंड) ने ठरवले जाते की कोण सर्व्हिस करेल.
बॅडमिंटन कसे खेळावे
बॅडमिंटन खेळणे सोपे आहे, पण सरावाने तज्ज्ञ व्हा:
- स्टॅन्स: पाय पसरलेले, वजन पायांवर, रॅकेट तयार.
- स्ट्रोक: फोरहँड स्मॅश, बॅकहँड ड्रॉप, नेट शॉट्स. शटलकॉकला हवा दिशेने मारणे महत्त्वाचे.
- रणनीती: वेगवान स्मॅशसाठी ताकद, डिफेन्ससाठी चपळता. विरोधकाच्या कमकुवत बाजूला हल्ला करा.
- सराव: वॉल रॅली, फिटनेस एक्सरसाइज (जंपिंग, रनिंग) करा. नवशिक्यांसाठी कोचिंग घ्या.
इनडोअर किंवा आउटडोअर कोर्टवर खेळा, पण वारा टाळा.
बॅडमिंटनचे फायदे
- आरोग्य: हृदयविकार कमी करतो, वजन नियंत्रित ठेवतो, स्नायू मजबूत करतो.
- मानसिक: एकाग्रता वाढवतो, तणाव कमी करतो.
- सामाजिक: मित्रांसोबत खेळून मजा येते.
- प्रोफेशनल संधी: भारतात BAI टूर्नामेंट्स आणि ओलिंपिकसाठी ट्रेनिंग उपलब्ध.
भारतातील प्रसिद्ध बॅडमिंटन खेळाडू
- पी.व्ही. सिंधू: ओलिंपिक रजत आणि कांस्य पदक विजेती.
- सायना नेहवाल: वर्ल्ड नंबर १, पद्म भूषण प्राप्त.
- किदांबी श्रीकांत: पुरुष सिंगल्समध्ये यशस्वी.
- सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी आणि चिराग शेट्टी: डबल्समध्ये विश्व कप विजेते.
हे खेळाडू प्रेरणादायी आहेत आणि तरुणांना प्रोत्साहन देतात.
सुरुवात कशी करावी
घरात किंवा पार्कमध्ये सुरू करा. BAI च्या वेबसाइटवर (badmintonindia.org) क्लब शोधा. नियमित सरावाने ३-६ महिन्यांत प्रगती होईल. सुरक्षिततेसाठी वार्म-अप करा आणि इंजुरी टाळा.
बॅडमिंटन हा सर्व वयोगटांसाठी उत्तम खेळ आहे. अधिक माहितीसाठी BWF ची अधिकृत वेबसाइट पहा. हा खेळ खेळून निरोगी राहा!
