|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
कळसूबाई शिखर हे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर म्हणून ओळखले जाते. सह्याद्री पर्वतरांगांमध्ये वसलेले हे शिखर ट्रेकिंगप्रेमी, निसर्गप्रेमी आणि कळसूबाई देवीच्या भक्तांसाठी एक लोकप्रिय ठिकाण आहे.
कळसूबाई शिखराची वैशिष्ट्ये
- उंची: कळसूबाई शिखर समुद्रसपाटीपासून १,६४६ मीटर (५,४०० फूट) उंच आहे, ज्यामुळे ते महाराष्ट्रातील सर्वात उंच शिखर आहे. याला “महाराष्ट्राचे एव्हरेस्ट” असेही म्हटले जाते.
- स्थान: हे शिखर अहमदनगर जिल्ह्यातील अकोले तालुक्यात आणि नाशिक जिल्ह्याच्या सीमेवर, कळसूबाई-हरिश्चंद्रगड वन्यजीव अभयारण्यात वसलेले आहे.
- नावाची उत्पत्ती: कळसूबाई हे नाव तीन आदिवासी बहिणींपैकी एक, कळसूबाई, यांच्या नावावरून पडले आहे. इतर दोन बहिणींची नावे रत्नाबाई (रत्नागड) आणि कात्राबाई अशी आहेत.
कळसूबाई मंदिर आणि आख्यायिका
शिखराच्या माथ्यावर कळसूबाई देवीचे एक छोटेसे मंदिर आहे, जे स्थानिक आदिवासी समाजाची कुलदेवता मानले जाते. आख्यायिकेनुसार, कळसूबाई ही गावातील एक सून होती, जी औषधी वनस्पतींच्या ज्ञानाने गावकऱ्यांची आणि जनावरांची सेवा करत असे. तिच्या मृत्यूनंतर, तिच्या स्मरणार्थ गावकऱ्यांनी शिखरावर मंदिर बांधले आणि शिखराला तिचे नाव दिले. आजही नवरात्रोत्सवात आणि वर्षभर भक्त येथे दर्शनासाठी येतात.
मंदिरात फक्त २-३ लोकांना बसण्याची जागा आहे. शिखरावर जाणाऱ्या मार्गावर लोखंडी शिड्या आणि एक लोखंडी साखळी आहे. असे मानले जाते की, मनात इच्छा धरून ही साखळी एका दमात ओढल्यास ती पूर्ण होते.
ट्रेकिंग माहिती
कळसूबाई शिखरावर ट्रेकिंग हा मध्यम-कठीण स्तराचा अनुभव आहे, जो नवशिक्या आणि अनुभवी ट्रेकर्ससाठी योग्य आहे. खालील काही महत्त्वाच्या बाबी:
- प्रवासाचा मार्ग: शिखरावर जाण्यासाठी मुख्य वाट बारी गावापासून सुरू होते, जे भंडारदऱ्यापासून ६ किमी अंतरावर आहे. मुंबईहून कसारा रेल्वे स्थानकापर्यंत ट्रेनने आणि तिथून शेअरिंग जीप किंवा बसने बारी गावात पोहोचता येते. पुण्याहून इगतपुरीपर्यंत ट्रेन आणि तिथून बारी गावापर्यंत बस किंवा जीप उपलब्ध आहे.
- ट्रेकचा कालावधी: बारी गावापासून शिखरावर पोहोचण्यासाठी साधारण ३-४ तास लागतात, तर परत येण्यासाठी २-३ तास. संपूर्ण ट्रेक ५-६ तासांत पूर्ण होऊ शकतो.
- अडचण पातळी: ट्रेक मध्यम कठीण आहे. वाटेत लोखंडी शिड्या आणि साखळ्या आहेत, ज्यामुळे चढाई सोपी होते. पावसाळ्यात मात्र वाट खडबडीत आणि निसरडी होऊ शकते.
- सर्वोत्तम वेळ:
निसर्ग आणि जैवविविधता
कळसूबाई शिखर कळसूबाई-हरिश्चंद्रगड वन्यजीव अभयारण्यात आहे, जिथे विविध प्राणी आणि वनस्पती आढळतात. शिखरावरून भंडारदरा धरण, रंधा धबधबा आणि कोकणकडा यांची सुंदर दृश्ये दिसतात. पावसाळ्यात हिरवीगार चादर आणि ढगांचे आवरण यामुळे निसर्गाचा अनुभव अविस्मरणीय होतो.
कसे पोहोचाल?
- मुंबईहून: मुंबईहून कसारा रेल्वे स्थानकापर्यंत ट्रेन (सुमारे २-३ तास). कसाराहून बारी गावापर्यंत शेअरिंग जीप किंवा बस (सुमारे २०० रुपये).
- पुण्याहून: पुणे जंक्शनवरून इगतपुरीपर्यंत ट्रेन, तिथून बारी गावापर्यंत बस किंवा जीप.
- स्वतःच्या वाहनाने: मुंबई-नाशिक महामार्गावरील घोटी गावापासून भंडारदरा मार्गे बारी गावात पोहोचता येते.
राहण्याची सोय
कळसूबाई शिखरावर राहण्याची सोय नाही. मात्र, बारी गावात किंवा भंडारदऱ्यामध्ये हॉटेल्स, गेस्टहाऊस किंवा कॅम्पिंगची व्यवस्था उपलब्ध आहे. पावसाळ्यानंतर कॅम्पिंगचा पर्यायही लोकप्रिय आहे.
महत्त्वाच्या टिप्स
- साहित्य: पाण्याची बाटली, हलके स्नॅक्स, प्रथमोपचार किट, रेनकोट (पावसाळ्यात) आणि चांगले ट्रेकिंग शूज घ्या.
- सुरक्षा: स्थानिक गाइड घेणे उत्तम, विशेषतः पावसाळ्यात. शिखरावर पाण्याची सोय नाही, त्यामुळे पुरेसे पाणी सोबत ठेवा.
- पर्यावरण रक्षण: कचरा टाकू नका. कळसूबाई मित्रमंडळासारख्या संस्था शिखर स्वच्छ ठेवण्यासाठी प्रयत्न करतात.
निष्कर्ष
कळसूबाई शिखर हे केवळ महाराष्ट्राचे सर्वोच्च शिखरच नाही, तर निसर्ग, साहस आणि अध्यात्म यांचा अद्भुत संगम आहे. ट्रेकिंगचा रोमांच, कळसूबाई देवीचे आशीर्वाद आणि निसर्गाचे अप्रतिम दृश्य यामुळे हे ठिकाण प्रत्येकासाठी अविस्मरणीय आहे. योग्य नियोजन आणि तयारीसह कळसूबाई ट्रेक तुमच्या आयुष्यातील एक संस्मरणीय अनुभव ठरेल.
