|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
फोंडाघाट हा महाराष्ट्रातील कोल्हापूर आणि सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांना जोडणारा एक महत्त्वाचा आणि निसर्गरम्य घाटरस्ता आहे. कोकणातील हिरवाई आणि सह्याद्रीच्या डोंगररांगांमधील हा मार्ग केवळ वाहतुकीसाठीच नव्हे, तर ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्याही महत्त्वाचा आहे.
या लेखात आपण फोंडाघाटाविषयी संपूर्ण आणि अचूक माहिती जाणून घेऊया.
फोंडाघाटाची भौगोलिक माहिती
- फोंडाघाट हा कोल्हापूर जिल्ह्यातील राधानगरी तालुक्यातून सुरू होतो आणि कोकणातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील फोंडा गावापर्यंत पसरतो.
- हा घाट कोल्हापूर ते सावंतवाडी मार्गाला जोडतो आणि दाजीपूर अभयारण्यातून जातो.
- रस्ता सुमारे ४५ किलोमीटर लांबीचा असून, राधानगरीपासून सुरू होऊन फोंडा गावात संपतो.
- आजूबाजूला घनदाट जंगल, दुर्मिळ औषधी वनस्पती आणि निसर्गसौंदर्य पाहायला मिळते.
ऐतिहासिक महत्त्व
- फोंडाघाट हा एक प्राचीन व्यापारी मार्ग आहे.
- १८२० च्या सुमारास इंग्रजांनी तोफखान्याची तुकडी आणि लष्कर याच घाटमार्गाने सावंतवाडीला नेले होते (नोंद : कोल्हापूर गॅझेटिअर).
- कोकण आणि घाटमाथ्यावरील व्यापारासाठी हा मार्ग महत्त्वाचा होता.
- फोंडाघाट गावातील बाजारपेठ पूर्वी किराणा आणि पानबाजारासाठी प्रसिद्ध होती.
निसर्ग आणि पर्यटन
फोंडाघाट परिसर हा निसर्गप्रेमींसाठी स्वर्ग आहे.
- हा घाट दाजीपूर अभयारण्यातून जातो, जिथे गवा, हरीण आणि इतर वन्यप्राणी पाहायला मिळतात.
- घाटाच्या मार्गावर हिरवीगार झाडी, धबधबे आणि सह्याद्री पर्वतरांगा यांचे अप्रतिम दृश्य दिसते.
- विशेषतः पावसाळ्यात हा परिसर धबधब्यांनी आणि हिरवळीने नटलेला असतो.
- फोंडाघाटातील निसर्गरम्य धबधबा आणि नद्या सौंदर्याला चार चांद लावतात.
वाहतूक आणि रस्त्याची सद्यस्थिती
- फोंडाघाट हा कोल्हापूर ते सिंधुदुर्ग जोडणारा एकमेव प्रमुख घाटरस्ता आहे (करूळ घाटाचे नूतनीकरण सुरू असल्याने).
- मात्र सततचा पाऊस आणि अवजड वाहनांमुळे येथे
- खड्डे पडणे
- दरडी कोसळणे
यासारख्या समस्या उद्भवतात.
- २०२४ मध्ये मोठ्या खड्ड्यांमुळे हा रस्ता काही काळ बंद करण्यात आला होता.
- सध्या दुरुस्तीचे काम सुरू असले तरी वाहनचालकांना सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.
फोंडाघाट गाव
- फोंडाघाट गाव हे घाटाच्या पायथ्याशी वसलेले आहे.
- याच गावाच्या नावावरून या घाटाला नाव मिळाले.
- गावातून मुख्य रस्ता जातो व आजूबाजूला नैसर्गिक वनस्पती आहेत.
- पूर्वी गावातील बाजारपेठ खूपच प्रसिद्ध होती.
- गावातील वारसा :
- सरदार विश्रांतीगृह – एकेकाळी प्रवाशांचा थांबा.
- गावात शिक्षण, दळणवळणाच्या सुविधा व वर्तमानपत्र उपलब्ध आहे.
सांस्कृतिक आणि सामाजिक जीवन
- येथे भजनी मेळे, कीर्तने, नाटकांचे कार्यक्रम लोकप्रिय आहेत.
- गावातील सण-उत्सव आणि स्थानिक परंपरा एकतेचे प्रतीक आहेत.
- ‘इये फोंड्याचिये नगरी’ या पुस्तकात विष्णू गांधी यांनी येथील सामाजिक जीवनाचे सुंदर वर्णन केले आहे.
फोंडाघाटला भेट देण्यापूर्वी लक्षात ठेवा
- पावसाळ्यात सावधगिरी: दरडी कोसळण्याची शक्यता.
- वाहन तपासणी: रस्त्याच्या सद्यस्थितीनुसार वाहनाची तपासणी करा.
- पर्यावरण रक्षण: कचरा टाकू नका.
- स्थानिक संस्कृती: लोकांशी आदराने वागा.
निष्कर्ष
फोंडाघाट हा केवळ एक घाटरस्ता नसून कोकण आणि घाटमाथ्याला जोडणारा ऐतिहासिक, नैसर्गिक आणि सांस्कृतिक वारसा आहे. येथील निसर्गसौंदर्य, इतिहास आणि सांस्कृतिक समृद्धी यामुळे हा परिसर पर्यटक आणि इतिहासप्रेमींसाठी अवश्य भेट देण्यासारखा आहे. मात्र, रस्त्याच्या सद्यस्थितीमुळे सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.
फोंडाघाटला भेट देऊन तुम्ही निसर्ग आणि इतिहासाचा अनोखा संगम अनुभवू शकता.
