सांबार हा दक्षिण भारतीय पदार्थ असून तो इडली, डोसा, उत्तप्पम, वडा इत्यादींसोबत खाल्ला जातो. हा एक प्रोटीनयुक्त, पौष्टिक आणि रुचकर पदार्थ आहे. सांबार बनवण्याची पद्धत अगदी सोपी असून त्यात विविध प्रकारच्या भाज्या आणि मसाले वापरले जातात. चला तर मग जाणून घेऊया सांबार बनवण्याची सोपी पद्धत.
साहित्य
- तांदूळ – 1 वाटी
- तूरडाळ – 1/2 वाटी
- टोमॅटो – 2 मोठे
- कांदा – 1 मोठा
- गाजर – 1 मोठे
- वांगी – 1 मोठी
- शिमला मिरची – 1
- मेथीपाने – 1/2 वाटी
- हिरवी मिरची – 2
- आले – 1 इंच तुकडा
- लसूण – 4-5 पाकळ्या
- तेल – 2 चमचे
- हिंग – 1/4 चमचा
- जिरे – 1/2 चमचा
- हळद – 1/2 चमचा
- लाल तिखट – 1 चमचा
- धने पावडर – 1/2 चमचा
- कोथिंबीर – एक मूठ
- मीठ – चवीनुसार
- साखर – 1 चमचा
- निंबू – 1/2
- पाणी – 3 वाट्या
सांबार मसाला:
- खोबरे – 1/4 वाटी
- खसखस – 2 चमचे
- सुकी लाल मिरची – 4-5
- तीळ – 1 चमचा
- चणाडाळ – 1 चमचा
- मेथीदाणे – 1/2 चमचा
कृती
- तूरडाळ शिजवणे:
- प्रथम प्रेशर कुकरमध्ये तूरडाळ धुवून घ्या.
- त्यात 2 वाट्या पाणी घालून 3-4 शिट्ट्या द्या.
- डाळ शिजल्यावर ती वाटून घ्या.
- भाज्या कापणे:
- टोमॅटो, कांदा, गाजर, वांगी, शिमला मिरची व मेथीपाने धुवून बारीक चिरा.
- आले-लसूण वाटून घ्या.
- सांबार मसाला बनवणे:
- तव्यावर खोबरे, खसखस, सुकी मिरची, तीळ, चणाडाळ, मेथीदाणे हे सर्व भाजून घ्या.
- मिक्सरमध्ये वाटून बारीक पावडर करा.
- सांबार शिजवणे:
- एका पॅनमध्ये तेल गरम करून त्यात हिंग, जिरे, आले-लसूण टाका.
- मग कांदा व हिरवी मिरची परतून घ्या.
- आता इतर भाज्या घालून 2-3 मिनिटे परता.
- मग टोमॅटो, मीठ, हळद, लाल तिखट, धनेपूड घालून एकत्र करा.
- शिजवलेली डाळ व पाणी घालून उकळी आणा.
- 10-15 मिनिटे झाकण ठेवून शिजू द्या.
- शेवटी सांबार मसाला, साखर, निंबू घालून गरम सांबार तयार करा.
- सर्व्ह करणे:
- गरमागरम इडली, डोसा, उत्तप्पम किंवा वड्यासोबत सांबार वाढा.
- वरून ताजी कोथिंबीर कापून घाला.
- चवदार सांबार तयार झाला की मग चटणीसोबत सर्व्ह करा.
सांबाराचे आरोग्यदायी फायदे
- प्रोटीनचा उत्तम स्रोत: सांबारमध्ये तूरडाळीचे प्रमाण जास्त असल्याने तो प्रोटीनचा उत्तम स्रोत आहे. नियमित सांबार खाल्ल्याने शरीराला पुरेसे प्रोटीन मिळते.
- पचनक्रियेस उत्तम: सांबारमधील मसाले पचनक्रियेस उत्तम ठरतात. ते अन्न लवकर पचण्यास मदत करतात. त्यामुळे पोट संबंधित समस्या टाळता येतात.
- वजन कमी करण्यास मदत: सांबार हा लो कॅलरी पदार्थ आहे. त्यामुळे वजन कमी करण्याच्या डाएटमध्ये सांबार नक्कीच समाविष्ट करावा.
- रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते: सांबारमध्ये असलेल्या विविध मसाल्यांमुळे शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती वाढण्यास मदत होते. विशेषतः सर्दी, खोकला यावर उपयुक्त ठरते.
- हाडे मजबूत करते: सांबारमधील कॅल्शियम व इतर पोषक घटक हाडे मजबूत करण्यास मदत करतात. त्यामुळे वृद्धत्वात होणारी हाडांची झीज कमी होते.
- त्वचेस फायदेशीर: सांबारमधील अँटीऑक्सिडंट्स त्वचा निरोगी ठेवण्यास मदत करतात. ते सौंदर्य वाढवण्यासोबतच त्वचेच्या समस्या दूर करतात.
- मूत्रपिंडास चांगले: सांबारमधील पोषक घटक मूत्रपिंडाच्या कार्यास उत्तेजन देतात. ते किडनी स्टोन्स होण्याचा धोका कमी करतात.
- लठ्ठपणा रोखते: नियमित सांबार खाल्ल्याने मेटाबॉलिझम वाढतो. चरबी जळण्यास मदत होते. त्यामुळे लठ्ठपणा येण्याचा धोका कमी होतो.
- हृदयास हितकारक: सांबारमधील पोटॅशियम हृदयाच्या स्नायूंना बळकट करते. ते हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यास मदत करते.
टिप्स
- सांबार जास्त पातळ किंवा जास्त घट्ट होऊ नये म्हणून डाळीचे व पाण्याचे प्रमाण नीट ठेवा.
- सांबारला खमंग करण्यासाठी शेवटी कोथिंबीर, साखर व निंबू अवश्य घाला.
- सांबारमध्ये आवडीनुसार भाज्या घालू शकता. उदा. फ्लॉवर, चुक्का, सुरण इ.
- सांबार मसाला घरीच बनवून साठवून ठेवल्यास सांबार बनवणे अजून सोपे होते.
- सांबारमध्ये तांदूळ शिजवून घातल्यास तो अधिक गाढ व चवदार होतो.
सांबार हा पौष्टिक, स्वादिष्ट आणि सोपा पदार्थ आहे. तो नाश्त्यापासून रात्रीच्या जेवणापर्यंत कधीही खाता येतो. विशेषतः पावसाळ्यात गरम सांबार खाणे अत्यंत आल्हाददायक ठरते.
तर मग लागा सांबार बनवायला आणि त्याचा आस्वाद घेण्यासोबतच त्याचे आरोग्यदायी फायदेही मिळवा. सांबाराने तुमचे आरोग्य नक्कीच उत्तम राहील हे निश्चित! तर मग लवकर ट्राय करा ही रेसिपी आणि तुमच्या कुटुंबियांसह एन्जॉय करा हा स्वादिष्ट व पौष्टिक नाश्ता.
