इन्स्टाग्रामवर कोणीतरी तुमची बनावट प्रोफाइल बनवली? काय करावे, कसे रिपोर्ट करावे, आणि सुरक्षित कसे राहावे

Getting your Trinity Audio player ready...

आजच्या डिजिटल युगात, सोशल मीडियावर बनावट प्रोफाइल्स बनवणे ही एक गंभीर समस्या बनली आहे. इन्स्टाग्रामसारख्या लोकप्रिय प्लॅटफॉर्मवर कोणीतरी तुमचे नाव, फोटो किंवा वैयक्तिक माहिती वापरून खोटी प्रोफाइल बनवल्यास, यामुळे तुमची प्रतिष्ठा, भावनिक त्रास किंवा आर्थिक नुकसान होऊ शकते. या लेखात, तुम्ही अशा बनावट प्रोफाइल्सचा सामना कसा करू शकता, ती कशी रिपोर्ट करू शकता, आणि भविष्यात अशा घटनांपासून स्वतःचे संरक्षण कसे करू शकता याबद्दल सविस्तर माहिती देण्यात येईल.

बनावट प्रोफाइल ओळखणे

प्रथम, खात्री करा की प्रोफाइल खरोखरच तुमची नक्कल करत आहे. काही प्रोफाइल्स फॅन पेज किंवा पॅरोडी खाती असू शकतात, जी इन्स्टाग्रामच्या धोरणांचे उल्लंघन करत नाहीत, जर त्यांनी स्पष्टपणे नमूद केले की ती अधिकृत नाहीत. खालील गोष्टी बनावट प्रोफाइलचे संकेत आहेत:

• तुमचे पूर्ण नाव, फोटो, बायो किंवा वैयक्तिक माहिती परवानगीशिवाय वापरली गेली आहे.
• डायरेक्ट मेसेज (DM) मधून तुमच्या नावाने फसवणूक किंवा हेरगिरी केली जात आहे.
• पोस्ट्स किंवा मेसेजमुळे तुमच्या वैयक्तिक किंवा व्यावसायिक प्रतिष्ठेला धोका आहे.
• प्रोफाइलवर संशयास्पद लिंक्स, स्कॅम ऑफर्स किंवा खोट्या गिव्हवे जाहिराती आहेत.

जर तुम्हाला असे वाटत असेल की कोणीतरी तुमची बनावट प्रोफाइल बनवली आहे, तर त्वरित पावले उचलणे आवश्यक आहे.

बनावट प्रोफाइल कशी रिपोर्ट करावी?

इन्स्टाग्रामवर बनावट प्रोफाइल्सचा अहवाल देण्यासाठी एक सोपी आणि प्रभावी प्रक्रिया आहे. खालील स्टेप्स फॉलो करा:

1. इन्स्टाग्राम अॅपद्वारे रिपोर्ट करणे

• बनावट प्रोफाइलवर जा.
• प्रोफाइलच्या वरच्या उजव्या कोपऱ्यात असलेल्या तीन बिंदू (⋮) आयकॉनवर टॅप करा.
• “Report” निवडा, नंतर “Report Account” आणि “It’s pretending to be someone else” पर्याय निवडा.
• तुम्ही स्वतःसाठी (Me) किंवा दुसऱ्या व्यक्तीसाठी (Someone I know) अहवाल देत आहात हे निवडा.
• आवश्यक माहिती भरा आणि तुमची ओळख सिद्ध करण्यासाठी सरकारमान्य ओळखपत्र (उदा., आधार, पासपोर्ट, ड्रायव्हिंग लायसन्स) अपलोड करा.
• अहवाल सबमिट करा. इन्स्टाग्राम सामान्यतः काही दिवसांत अहवालाची पडताळणी करते, परंतु यास वेळ लागू शकतो.

2. इन्स्टाग्राम अकाउंट नसल्यास

जर तुमच्याकडे इन्स्टाग्राम अकाउंट नसेल, तर तुम्ही खालील लिंकद्वारे बनावट प्रोफाइलचा अहवाल देऊ शकता:

• इन्स्टाग्राम हेल्प सेंटर: https://help.instagram.com
• “Report an Impersonation Account on Instagram” फॉर्म भरा.
• तुमची ओळख सिद्ध करण्यासाठी सरकारमान्य ओळखपत्र अपलोड करा.

3. अहवालाची प्रगती वाढवणे

जर इन्स्टाग्रामने त्वरित कारवाई केली नाही, तर खालील पावले उचला:

• अॅप आणि वेब फॉर्मद्वारे पुन्हा अहवाल द्या.
• इन्स्टाग्रामच्या @Instagram किंवा @Creators या X (Twitter) किंवा Threads वरील हँडल्सवर तुमची समस्या टॅग करा किंवा डायरेक्ट मेसेज पाठवा.
• जर तुमच्याकडे व्हेरिफाइड किंवा बिझनेस अकाउंट असेल, तर Meta Business Suite डॅशबोर्डद्वारे Meta Business Support शी संपर्क साधा.

4. कायदेशीर कारवाई

जर बनावट प्रोफाइलमुळे गंभीर नुकसान होत असेल (उदा., बदनामी, आर्थिक फसवणूक, छळ), तर तुम्ही कायदेशीर मार्गाचा अवलंब करू शकता:

• भारतात, https://cybercrime.gov.in वर सायबर गुन्ह्याची तक्रार नोंदवा.
• आयटी कायदा 2000, कलम 66D अंतर्गत इलेक्ट्रॉनिक संप्रेषणाद्वारे फसवणूक करणाऱ्या व्यक्तींविरुद्ध तक्रार दाखल करा, ज्यामध्ये 3 वर्षांपर्यंत तुरुंगवास आणि 1 लाख रुपये दंडाची तरतूद आहे.
• स्थानिक सायबर क्राइम सेल किंवा पोलिस स्टेशनवर FIR दाखल करा.
• सायबर कायद्याच्या वकिलाचा सल्ला घ्या, जे टेकडाउन ऑर्डर किंवा कायदेशीर नोटिसेससाठी मदत करू शकतात.

तुमच्या समुदायाला सावध करा

बनावट प्रोफाइलमुळे तुमच्या मित्रांना, कुटुंबियांना किंवा फॉलोअर्सना फसवले जाऊ शकते. त्यांना सावध करण्यासाठी खालील पावले उचला:

• तुमच्या इन्स्टाग्राम स्टोरी किंवा फीडवर एक पोस्ट शेअर करा:
  उदाहरण मेसेज: “माझ्या नावाने एक बनावट इन्स्टाग्राम अकाउंट बनवले गेले आहे. कृपया त्याच्याशी संवाद साधू नका, वैयक्तिक माहिती शेअर करू नका किंवा फॉलो करू नका. मी याची तक्रार इन्स्टाग्रामकडे केली आहे, तुम्हीही तक्रार करून मला मदत करू शकता.”
• तुमच्या फॉलोअर्सना बनावट प्रोफाइलला रिपोर्ट करण्यास सांगा, कारण जास्त तक्रारींमुळे इन्स्टाग्राम त्वरित कारवाई करू शकते.

बनावट प्रोफाइल्सपासून स्वतःचे संरक्षण कसे करावे?

भविष्यात अशा घटनांपासून स्वतःला सुरक्षित ठेवण्यासाठी खालील प्रतिबंधात्मक उपाय करा:

1. टू-फॅक्टर ऑथेंटिकेशन (2FA) सक्षम करा:
   • इन्स्टाग्रामच्या सेटिंग्जमध्ये जा, Security > Two-Factor Authentication निवडा, आणि तुमचा फोन नंबर किंवा ऑथेंटिकेटर अॅप सेट करा. यामुळे हॅकर्सना तुमचे अकाउंट हॅक करणे कठीण होईल.
2. प्रोफाइल प्रायव्हेट ठेवा:
   • तुमचे अकाउंट प्रायव्हेट करा जेणेकरून केवळ मंजूर फॉलोअर्स तुमचे फोटो आणि पोस्ट पाहू शकतील. सेटिंग्जमध्ये Privacy > Private Account सक्षम करा.
3. वैयक्तिक माहिती शेअर करणे टाळा:
   • तुमचा फोन नंबर, पत्ता, किंवा इतर संवेदनशील माहिती सार्वजनिकपणे शेअर करू नका.
   • तुमच्या फोटोंवर सूक्ष्मपणे वॉटरमार्क लावा, जेणेकरून त्यांचा गैरवापर करणे कठीण होईल.
4. नियमितपणे तुमचे नाव शोधा:
   • इन्स्टाग्राम आणि Google वर तुमचे नाव शोधून बनावट प्रोफाइल्स लवकर ओळखा.
5. संशयास्पद मेसेजेसकडे लक्ष द्या:
   • अनोळखी अकाउंट्सकडून आलेले मेसेजेस (उदा., पैसे मागणे, लिंक्स पाठवणे) यांना प्रतिसाद देऊ नका.
   • प्रोफाइलच्या बायो, फॉलोअर-टू-एंगेजमेंट रेशो, आणि पोस्ट्सच्या सातत्याची तपासणी करा. बनावट अकाउंट्समध्ये सहसा कमी क्वालिटीचे फोटो, विचित्र बायो किंवा स्पॅम कमेंट्स असतात.
6. सुरक्षित पासवर्ड वापरा:
   • तुमचा पासवर्ड मजबूत आणि अद्वितीय ठेवा. त्यात मोठी आणि लहान अक्षरे, संख्या आणि चिन्हांचा समावेश करा.
   • तुमच्या व्यवसायाचे नाव किंवा पिन कोड यासारखी साधी माहिती वापरू नका.
7. फोटोंचा गैरवापर टाळण्यासाठी:
   • तुमचे फोटो डाउनलोड होऊ नयेत यासाठी स्क्रीनशॉट ब्लॉकिंग सॉफ्टवेअर वापरा.
   • तुमच्या पोस्ट्सवर कॉपीराइट नोटिस जोडा.

बनावट प्रोफाइल्स का बनवल्या जातात?

बनावट प्रोफाइल्स बनवण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात:

• फसवणूक: स्कॅमर्स तुमच्या नावाने पैसे मागू शकतात किंवा फिशिंग लिंक्स पाठवू शकतात.
• बदनामी: तुमची प्रतिष्ठा खराब करण्यासाठी खोटी माहिती पसरवली जाऊ शकते.
• ट्रोलिंग किंवा छळ: काही लोक मजा किंवा वैयक्तिक द्वेषापोटी बनावट प्रोफाइल्स बनवतात.
• बॉट्स आणि मार्केटिंग: बनावट फॉलोअर्स किंवा लाइक्स वाढवण्यासाठी बॉट्स वापरले जातात, ज्यामुळे खोटी लोकप्रियता निर्माण होते.

कायदेशीर आणि तांत्रिक साधने

• सायबर क्राइम पोर्टल: भारतात, सायबर गुन्ह्यांशी संबंधित तक्रारींसाठी https://cybercrime.gov.in वापरा.
• ब्रँड प्रोटेक्शन सॉफ्टवेअर: व्यवसायांसाठी, Bytescare Brand Protection सॉफ्टवेअरसारखी साधने बनावट प्रोफाइल्स शोधण्यात आणि काढण्यात मदत करू शकतात.
• रिव्हर्स इमेज सर्च: तुमच्या फोटोंचा गैरवापर शोधण्यासाठी Google Lens किंवा TinEye सारखी साधने वापरा.

सारांश

इन्स्टाग्रामवर बनावट प्रोफाइल्समुळे तुमच्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक आयुष्यावर परिणाम होऊ शकतो, परंतु योग्य पावले उचलून तुम्ही स्वतःचे संरक्षण करू शकता. बनावट प्रोफाइल त्वरित रिपोर्ट करा, तुमच्या समुदायाला सावध करा, आणि प्रतिबंधात्मक उपायांचा अवलंब करा. तुमची ऑनलाइन ओळख ही तुमच्या पासपोर्टइतकीच महत्त्वाची आहे, त्यामुळे ती सुरक्षित ठेवा!