नासाच्या क्युरिऑसिटी रोव्हरने मंगळावर एक अभूतपूर्व शोध लावला आहे. गेल क्रेटरमध्ये फिरताना रोव्हरने अपघाताने एका खडकावरून चाक फिरवले आणि त्यात पिवळ्या रंगाचे स्फटिक आढळले. हे स्फटिक म्हणजे शुद्ध गंधकाचे होते, जे मंगळावर यापूर्वी कधीही आढळले नव्हते.
क्युरिऑसिटीचा अनपेक्षित शोध
- 30 मे 2024 रोजी क्युरिऑसिटी रोव्हर गेडिझ व्हॅलिस या ठिकाणी फिरत होता.
- अचानक रोव्हरचे चाक एका लहान खडकावरून गेले आणि तो खडक फुटला.
- खडकाच्या आतील भागात पिवळ्या रंगाचे चमकणारे स्फटिक दिसले.
- हे स्फटिक खूप छोटे आणि नाजूक होते, त्यामुळे रोव्हर त्यांना हाताळू शकला नाही.
- पण जवळच्या दुसऱ्या खडकात ड्रिलिंग केल्यावर त्यात शुद्ध गंधक असल्याचे स्पष्ट झाले.
मंगळावर पहिल्यांदाच शुद्ध गंधक
मंगळावर यापूर्वी गंधक सल्फेट या रासायनिक संयुगांमध्ये आढळला होता. पण शुद्ध गंधक किंवा एलिमेंटल सल्फर आतापर्यंत कधीच सापडला नव्हता. शास्त्रज्ञांना वाटत होते की मंगळावर कुठेतरी शुद्ध गंधक असेल, पण पृष्ठभागावरील खडकांमध्ये तो सापडेल अशी अपेक्षा नव्हती.
नासाच्या जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरीतील क्युरिऑसिटी प्रकल्पाचे शास्त्रज्ञ अॅशविन वसवाडा म्हणाले, “तिथे गंधक असणे अपेक्षित नाही, त्यामुळे आता आम्हाला त्याचे स्पष्टीकरण द्यावे लागेल. अशा विचित्र आणि अनपेक्षित गोष्टी शोधणे हेच ग्रह अन्वेषणाला रोमांचक बनवते.”
आणखी गंधकाच्या खडकांचा शोध
- आजूबाजूच्या परिसराचे छायाचित्रण केल्यावर असे दिसून आले की जमिनीवर अशाच प्रकारचे अनेक खडक पसरलेले आहेत.
- रोव्हरने इतर कोणत्याही खडकांमध्ये पिवळे स्फटिक असल्याची पुष्टी केली नाही.
- पण शास्त्रज्ञांना खात्री आहे की जवळपासचे इतर खडकही गंधक असणार, ज्यामुळे हा भाग भविष्यातील अभ्यासासाठी महत्त्वाचा ठरतो.
वसवाडा म्हणाले, “शुद्ध गंधकापासून बनलेल्या दगडांचे क्षेत्र सापडणे म्हणजे वाळवंटात ओएसिस सापडण्यासारखे आहे.”
क्युरिऑसिटीचे इतर महत्त्वपूर्ण शोध
क्युरिऑसिटी 2012 पासून गेल क्रेटरमध्ये काम करत आहे. या काळात त्याने गेडिझ व्हॅलिसमध्ये आणखी काही उल्लेखनीय शोध लावले आहेत:
- फेब्रुवारीमध्ये रोव्हरने लाखो वर्षांपूर्वी मंगळावरील पाण्याने कोरलेल्या प्राचीन सरोवराच्या तळाचे “लाटा” चित्रित केल्या.
- मे मध्ये रोव्हरला मॅंगनीज ऑक्साइडयुक्त खडक सापडले, जे मंगळावर एकेकाळी पृथ्वीसारखे ऑक्सिजनयुक्त वातावरण होते याचा आतापर्यंतचा सर्वोत्तम पुरावा आहे.
मंगळाच्या इतिहासावर प्रकाश
क्युरिऑसिटीचे मुख्य उद्दिष्ट हे शोधणे आहे की मंगळावर कधी सूक्ष्म जीवांना पोषक अशा परिस्थिती होत्या का. या मोहिमेच्या सुरुवातीच्या काळात रोव्हरच्या वैज्ञानिक उपकरणांनी मंगळावर राहण्यायोग्य वातावरणाचे रासायनिक आणि खनिज पुरावे शोधले. आता हा रोव्हर त्या काळातील खडकांचा शोध घेत आहे ज्या काळात मंगळावर सूक्ष्मजीव अस्तित्वात असू शकत होते.
शुद्ध गंधकाच्या स्फटिकांचा शोध हा मंगळाच्या भूगर्भशास्त्रीय इतिहासाबद्दल आणि जीवसृष्टीला आधार देण्याच्या क्षमतेबद्दल आपली समज खोलवर नेतो. नासा या निष्कर्षांचे विश्लेषण करत आहे आणि भविष्यात मंगळाच्या अधिक रहस्यांचा उलगडा करण्याचा प्रयत्न करत राहील.
