|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
ताजमहाल, जगातील सात आश्चर्यांपैकी एक, भारताच्या उत्तर प्रदेश राज्यातील आग्रा शहरात यमुना नदीच्या काठावर उभा आहे. हे प्रेम, वास्तुकला आणि इतिहासाचे अप्रतिम प्रतीक आहे. मुघल सम्राट शाहजहान याने आपली प्रिय पत्नी मुमताज महाल यांच्या स्मरणार्थ बांधलेले हे स्मारक आजही जगभरातील पर्यटकांना आकर्षित करते.
या लेखात आपण ताजमहालाची संपूर्ण माहिती, त्याचा इतिहास, वास्तुकला आणि महत्त्व याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
ताजमहालाचा इतिहास
- ताजमहालाची निर्मिती 1632 मध्ये सुरू झाली आणि 1653 मध्ये पूर्ण झाली.
- शाहजहान याने आपली तिसरी पत्नी मुमताज महाल यांच्या मृत्यूनंतर (1631) त्यांच्या स्मरणार्थ हे स्मारक बांधले.
- मुमताज महाल यांचा मृत्यू त्यांच्या चौदाव्या अपत्याला जन्म देताना झाला होता.
- बांधकामासाठी सुमारे 22 वर्षे लागली आणि 20,000 हून अधिक कारागीर व कामगारांनी काम केले.
- मकराना संगमरवर (राजस्थान) तसेच पर्शिया, तुर्कस्तान आणि इतर देशांमधून सामग्री आणली गेली.
ताजमहालाची वास्तुकला
ताजमहाल हे मुघल वास्तुकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहे. भारतीय, पर्शियन आणि इस्लामिक शैलींचा अप्रतिम संगम येथे दिसतो.
मुख्य वैशिष्ट्ये:
- मुख्य मकबरा – पांढऱ्या संगमरवराचा उंच चौथऱ्यावर बांधलेला मकबरा.
- गुंबद – 35 मीटर उंच “प्याज आकाराचा” गुंबद, शिखरावर सोन्याचा कळस.
- मिनार – चारही कोपऱ्यांवर 40 मीटर उंच झुकलेल्या मिनार.
- पर्शियन बाग – चार भागांत विभागलेली मुघल बाग, पाण्याची कारंजी व हिरवळ.
- नक्षीकाम – कुराणातील आयते, फुलांचे नमुने, ज्यामितीय आकृत्या आणि पिएट्रा ड्युरा नक्षीकाम.
सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व
- 1983 मध्ये युनेस्कोने जागतिक वारसा स्थळाचा दर्जा दिला.
- मुघल साम्राज्याच्या वैभवाचे व कलात्मक प्रगल्भतेचे प्रतीक.
- दरवर्षी लाखो पर्यटक भेट देतात, ज्यामुळे भारताच्या पर्यटनाला मोठा फायदा.
- “प्रेमाचा स्मारक” म्हणून प्रसिद्ध – शाहजहान व मुमताज यांच्या अतूट प्रेमाचे प्रतीक.
ताजमहालाला भेट देण्याची माहिती
- स्थान: आग्रा, उत्तर प्रदेश, भारत
- वेळ: सकाळी 6 ते सायंकाळी 7 (शुक्रवार वगळता)
- प्रवेश शुल्क:
- भारतीय – ₹50
- SAARC देश – ₹540
- इतर विदेशी – ₹1100 (2025 पर्यंत)
- सर्वोत्तम वेळ: ऑक्टोबर ते मार्च
टिप्स:
- सकाळी लवकर भेट द्या (गर्दी कमी असेल).
- परिसरात खाद्यपदार्थ, प्लास्टिक नेण्यास मनाई आहे.
- पाण्याची बाटली व आरामदायी पादत्राणे बाळगा.
ताजमहालाबद्दल रोचक तथ्ये
- बांधकामाचा खर्च त्या काळी 32 कोटी रुपये (आजचे अब्जो रुपये).
- यमुना नदीत दिसणारे सुंदर प्रतिबिंब.
- रंग बदलतो – सकाळी गुलाबी, दुपारी पांढरा, रात्री चंद्रप्रकाशात सोनेरी.
- शाहजहान यांनी काळ्या संगमरवराचा ताजमहाल बांधण्याची योजना केली होती, पण पूर्ण झाली नाही.
पर्यावरण आणि संवर्धन
- प्रदूषणामुळे पांढरा संगमरवर पिवळा पडत होता.
- संरक्षणासाठी वाहनांवर बंदी, मातीचा लेप (Multani Mitti) वापरून स्वच्छता केली जाते.
निष्कर्ष
ताजमहाल हे केवळ एक स्मारक नाही, तर प्रेम, कला आणि इतिहासाचा संगम आहे. त्याची भव्यता, सममिती आणि नाजूक नक्षीकाम यामुळे तो जगभरातील पर्यटकांचे आकर्षण आहे.
जर तुम्ही आग्रा येथे जाण्याचा विचार करत असाल, तर ताजमहालाला भेट देणे अत्यंत आवश्यक आहे. या अमर प्रेमकथेचा भाग बनून त्याचे सौंदर्य अनुभवायला विसरू नका!
