|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम, ज्यांना “मिसाइल मॅन ऑफ इंडिया” आणि “लोकांचे राष्ट्रपती” म्हणून ओळखले जाते, हे भारताचे थोर शास्त्रज्ञ, शिक्षक आणि 11 वे राष्ट्रपती होते. त्यांचा साधा स्वभाव, प्रेरणादायी विचार आणि देशासाठी समर्पण यामुळे ते प्रत्येक भारतीयाच्या हृदयात कायमचे स्थान मिळवून आहेत. त्यांचे जीवन आणि कार्य विशेषतः तरुणांसाठी प्रेरणास्थान आहे.
प्रारंभिक जीवन
डॉ. अवुल पाकीर जैनुलाब्दीन अब्दुल कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी तमिळनाडूतील रामेश्वरम येथे एका साध्या मुस्लिम कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील जैनुलाब्दीन हे नाविक होते, तर आई आशियम्मा गृहिणी होत्या. कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती बेताची असल्याने कलाम यांनी लहानपणापासूनच मेहनत आणि स्वावलंबन शिकले. त्यांनी वृत्तपत्र वितरणासारखी छोटी कामे करून शिक्षणासाठी पैसे जमवले.
शिक्षण
कलाम यांनी रामेश्वरम येथील श्वार्ट्झ मॅट्रिक्युलेशन स्कूलमधून प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केले. त्यानंतर त्यांनी तिरुचिरापल्ली येथील सेंट जोसेफ कॉलेजमधून भौतिकशास्त्रात पदवी मिळवली. पुढे, त्यांनी 1955 मध्ये मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) मधून एरोनॉटिकल इंजिनीअरिंगची पदवी प्राप्त केली. त्यांचा अभ्यासातील समर्पण आणि जिज्ञासा यामुळे ते विज्ञान क्षेत्रात यशस्वी झाले.
करिअर आणि योगदान
शास्त्रज्ञ म्हणून योगदान
डॉ. कलाम यांनी 1960 मध्ये डिफेन्स रिसर्च अँड डेव्हलपमेंट ऑर्गनायझेशन (DRDO) मध्ये प्रवेश केला आणि त्यानंतर 1969 मध्ये ते इंडियन स्पेस रिसर्च ऑर्गनायझेशन (ISRO) मध्ये सामील झाले. त्यांनी भारताच्या पहिल्या स्वदेशी उपग्रह प्रक्षेपण यान (SLV-III) प्रकल्पात महत्त्वाची भूमिका बजावली, ज्याने 1980 मध्ये रोहिणी उपग्रह यशस्वीपणे अंतराळात स्थापित केला.
त्यांनी भारताच्या मिसाइल कार्यक्रमातही मोलाचे योगदान दिले. अग्नि आणि पृथ्वी या मिसाइल्सच्या विकासात त्यांचा मोठा वाटा होता, ज्यामुळे त्यांना “मिसाइल मॅन” ही पदवी मिळाली. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने संरक्षण आणि अंतराळ तंत्रज्ञानात मोठी प्रगती केली.
राष्ट्रपतीपद
2002 ते 2007 या कालावधीत डॉ. कलाम भारताचे राष्ट्रपती होते. त्यांनी या पदाला एक नवे आयाम दिले. त्यांनी सामान्य नागरिकांशी, विशेषतः तरुणांशी थेट संवाद साधला आणि त्यांना स्वप्ने पाहण्यासाठी आणि मेहनतीने ती पूर्ण करण्यासाठी प्रेरित केले. त्यांचा साधा स्वभाव आणि पारदर्शकता यामुळे ते “लोकांचे राष्ट्रपती” म्हणून ओळखले गेले.
शैक्षणिक आणि सामाजिक योगदान
राष्ट्रपतीपद सोडल्यानंतर, डॉ. कलाम यांनी शिक्षण आणि संशोधन क्षेत्रात योगदान दिले. त्यांनी देशभरातील शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये व्याख्याने दिली आणि विद्यार्थ्यांना विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि नवसंशोधनासाठी प्रोत्साहित केले. त्यांनी “व्हिजन 2020” ही संकल्पना मांडली, ज्यामध्ये भारताला 2020 पर्यंत विकसित राष्ट्र बनवण्याचे स्वप्न होते.
त्यांनी अनेक प्रेरणादायी पुस्तके लिहिली, ज्यामध्ये “विंग्ज ऑफ फायर”, “इग्नाइटेड माइंड्स” आणि “माय जर्नी” यांचा समावेश आहे. ही पुस्तके तरुणांना स्वप्ने पाहण्यासाठी आणि मेहनत करण्यासाठी प्रेरणा देतात.
पुरस्कार आणि सन्मान
डॉ. कलाम यांना त्यांच्या योगदानासाठी अनेक पुरस्कार मिळाले:
- पद्म भूषण (1981)
- पद्म विभूषण (1990)
- भारत रत्न (1997) – भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान
- हूवर मेडल (2009) – अमेरिकेतील प्रतिष्ठित पुरस्कार
वैयक्तिक जीवन आणि विचारसरणी
डॉ. कलाम यांनी साधे आणि अनुशासित जीवन जगले. ते अविवाहित राहिले आणि त्यांचे संपूर्ण आयुष्य देशसेवा आणि शिक्षणाला समर्पित केले. ते एक आध्यात्मिक व्यक्ती होते आणि सर्व धर्मांचा आदर करत. त्यांचा विश्वास होता की शिक्षण आणि मेहनत ही यशाची गुरुकिल्ली आहे.
निधन
27 जुलै 2015 रोजी, शिलॉंग येथील IIM मध्ये व्याख्यान देत असताना हृदयविकाराच्या झटक्याने त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या निधनाने संपूर्ण देशाला धक्का बसला, परंतु त्यांचे विचार आणि प्रेरणा आजही लाखो लोकांना मार्गदर्शन करतात.
वारसा
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे जीवन हे मेहनत, समर्पण आणि देशप्रेमाचे प्रतीक आहे. त्यांनी दाखवले की साध्या परिस्थितीतून येऊनही मेहनत आणि स्वप्नांच्या जोरावर मोठे यश मिळवता येते. त्यांचे विचार आणि पुस्तके आजही तरुणांना प्रेरणा देतात आणि त्यांचा “व्हिजन 2020” हा भारताच्या विकासाचा मार्गदर्शक आहे.
